همزمان با بالا گرفتن تنش میان انصارالله یمن با ائتلاف آمریکایی – انگلیسی در دهانه باب المندب، این روزها کرانه جنوبی خلیج عدن نیز شاهد آشوبی دیگر است. کمی دورتر از سواحل شرقی دریای سرخ اقدام دولت اتیوپی در انعقاد توافقی با حکومت اقلیم خود مختار «سومالی لند»somalialand) ) برای بهره بردای از بندر «بربره» به مدت ۵۰ سال در قبال به رسمیت شناخته شد این جغرافیا به عنوان «کشور مستقل» توسط این کشور، با واکنش تند سومالی که این ناحیه را بخشی از خاک خود می داند مواجه شده است.

اتیوپی کشوری محصور در خشکی هست لذا برای واردات کالا از دریا به شدت به کشورهای همسایه وابسته است. تاکنون برای مرتفع کردن این نیاز از بنادر کشور کوچک جیبوتی استفاده می‌کرد. اما اتیوپی اکنون تصمیم گرفته از حضور نظامیش در قالب نیروهای اتحادیه آفریقا در سومالی سوءاستفاده کرده و با عقد قراردادی با حکومت خودمختار اقلیم «سومالی لند» از بندرهای این اقلیم برای واردات کالا بهربرداری کند.

اتحادیه عرب نشست برگزار می کند

به گفته برخی منابع، همین مسئله دو دولت سومالی و اتیوپی را در آستانه جنگ بر سر سرزمین مورد مناقشه قرار داده و برخی درگیری در روزهای آینده را محتمل می دانند. همین مسئله سبب شد که وزرای خارجه اتحادیه عرب برای بررسی تنش مذکور نشستی مجازی را برای امروز تدارک ببینند.

طبق گفته حسام زکی، معاون دبیرکل اتحادیه عرب در این نشست پیامدهای یادداشت تفاهمی که به طور غیرقانونی بین اتیوپی و سومالی‌ لند امضا شد و در آن دولت آدیس آبابا امتیازات عملیاتی در دریای سرخ در شمال غربی سومالی دریافت کرد را مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت. وی تصریح کرد: تصمیم برگزاری این جلسه با درخواست سومالی و حمایت ۱۲ کشور عربی اتخاذ شد و مراکش ریاست این نشست را بر عهده خواهد داشت. حسام زکی، اضافه کرد که در مورد موضع سومالی اجماع و حمایت کامل وجود دارد.

حمزه عبدی بری، نخست وزیر سومالی سه شنبه در بیانیه‌ ای یادداشت تفاهم مذکور را فاقد اعتبار خواند و به اتیوپی در باره مداخله در خاک سومالی هشدار داده بود. این در حالیست که فرهان جماله، سخنگوی دولت سومالی ۱۲ دی ماه سال جاری اعلام کرده بود که کشورش در واکنش به توافق اخیر اتیوپی با کشور خودخوانده سومالی‌لند، سفیر خود در آدیس‌ آبابا را فراخوانده است.

نا امنی های راهبردی شاخ آفریقا

نشست اضطراری کشور های عضو اتحادیه عرب با توجه به درگیری های اخیر منطقه باب المندب در بین شاه راه ارتباطی دریای سرخ و خلیج راهبردی عدن با اهمیت می باشد. 

دکتر جعفر قناد باشی در گفت و گو با قدس در تحلیل این اتفاقات عنوان کرد : کشور سومالی در ۳۰ سال گذشته بدون دولت بوده  و این باعث بروز ناآرامی هایی در این کشور شده است. دلیل این موضوع هم دخالت طرف های غربی برای تشکیل یک دولت قانونی منتخب مردم می باشد. نا امنی در این کشور به سه شکل راهبردی می‌باشد؛ وجود گروه های تروریستی مانند الشباب و داعش در این کشور و مناطق همجوار آن یا در سایر نقاط آفریقا، وجود دزدان دریایی در مناطق شاخ آفریقا و تقسیمات این کشور در مناطقی مانند سومالی لند یا جنوب این کشور باعث ایجاد تنش هایی با همسایگانش به ویژه اتیوپی شده است.

تحولات و تنش های بین دو طرف دقیقا تحت تاثیر مسائل ( اقدامات ) یمن، به ویژه انصارالله می‌باشد ؛ یمن و سومالی روبری هم در دو طرف تنگه باب المندب قرار دارند. این قرار گیری باعث شده است طرف های غربی به دلیل اهمیت این منطقه مهم ، تسلط و ایجاد حائلی برای امنیت کشتی های خودشان با توسل به اقدامدات دزدان دریایی را مد نظر دارند (احتمال اینکه طرف های غربی به دزدان دریایی سلاح های نیمه سنگین و یا حتی سنگین بدهند زیاد است ).  

دکتر قناد باشی افزود: همچنین قرارگیری این کشور به ویژه منطقه سومالی اند در شاخ آفریقا و تنگه باب المندب ، دریای سرخ و خلیج عدن باعث دوباره تنش ها بین دوکشور شده است( چرا که این منطقه سوق الجیشی می‌باشد ). اما ورای اینها ، بیشتر این موضوع به دخالت های غربی ها مرتبط می‌شود ؛ چرا که به دنبال جایگزینی و تقویت یک نوع ناسیونالیسم بجای اسلامگرایی می‌باشند که به توانند به مناطق ساحلی شاخ آفریقا دسترسی داشته باشند.

 این کارشناس مسائل آفریقا در ادامه گفت : ناگفته نماند ، سومالی و اتیوپی طی یک قرن گذشته با یکدیگر بر سر مسائل مختلف درگیری هایی را داشتند که حتی به جنگ کشیده شده بود ؛ به طور نمونه بر سر مسئله سومالی لند یا جنگ اوگادن ( ۱۹۷۷-۱۹۷۸ ) که ابتدا اتیوپی ها این منطقه را تصرف کردند سپس سومالی ها سعی در بازپس گیر داشتند و در نهایت این جنگ به طور کامل تمام نشد. از آنجایی که پایگاه های آمریکایی ها در اتیوپی بود و این کشور عملا طرف غربی ها بود ، سومالیایی ها نیز عملا طرف شوروی بودند و به نوعی این جنگ بین دو قطب شرق و غرب محسوب می‌شود.

خبرنگار: حمید اسدی